Η δημοκρατία είναι δύσκολο και ευαίσθητο πολίτευμα που ανθίζει υπό πολλές προϋποθέσεις. Σε δύσκολες ιστορικές περιόδους, όπου οι κοινωνίες βρίσκονται αντιμέτωπες με σημαντικές προκλήσεις για την ευημερία και την ασφάλεια των πολιτών, η δημοκρατία τείνει να αντιμετωπίζεται ως περιττή πολυτέλεια που, έμμεσα ή άμεσα, τίθεται υπό αμφισβήτηση. Η εισαγωγή αυτής της αντίληψης αποτελεί το καθοριστικό βήμα ενός σκοτεινού πισωγυρίσματος προς το παρελθόν, αντί μιας ελπιδοφόρας πορείας προς το μέλλον. Και για την αναχαίτιση αυτού του πισωγυρίσματος, πρέπει οι πολίτες να τελούν σε εγρήγορση και να διαφυλάσσουν τη δημοκρατία χωρίς να τη θεωρούν αυτονόητη.
Τα απαραίτητα προαπαιτούμενα της δημοκρατίας έχουν να κάνουν κυρίως με τη θεσμική επάρκεια του κράτους, με τη συνοχή της κοινωνίας, με το επίπεδο του εκπαιδευτικού συστήματος, με την προσβασιμότητα στην πληροφόρηση και με την ποιότητα του δημόσιου διαλόγου. Ωστόσο, ιδιαίτερη προϋπόθεση για τη διατήρηση της δημοκρατίας αποτελεί ο βαθμός εμπέδωσης της ανάγκης για διαφύλαξή της, ως κινητήριας δύναμης της προόδου και της ευημερίας. Ένας συνήθης αφορισμός, προτάσσει τον περιορισμό της δημοκρατίας ως εργαλείο για αντιμετώπιση πολιτικοοικονομικών κρίσεων μέσω του απολυταρχικού συγκεντρωτισμού. Αυτό είναι ένα πολύ επικίνδυνο λάθος, αφού ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης, πρώτα και κύρια πρέπει να διαφυλάσσεται η δημοκρατία και κατόπιν ο,τιδήποτε άλλο, αφού από αυτήν θα πηγάσει η ανάκαμψη και η συνοχή, όπως θα ορίσει η λαϊκή βούληση.
Στην παρούσα συγκυρία, η μορφοποιημένη αμφισβήτηση της δημοκρατίας λαμβάνει μορφές που ξεκινούν από την αντικατάσταση της αντιπροσωπευτικότητας με εξωγενή κέντρα επιβολής πολιτικών, όπως είναι η Τρόικα, και φτάνουν μέχρι τη συγκροτημένη επανεμφάνιση των δυνάμεων της αντίδρασης που οργανώνονται υπό τη μορφή ακραίων πολιτικών σχηματισμών, όπως είναι η Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα. Η κατάργηση της συμμετοχικότητας στη διαμόρφωση πολιτικών και στη λήψη αποφάσεων, καταργεί ένα σημαντικό δημοκρατικό κεκτημένο των ευρωπαϊκών κοινωνιών. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο νομπελίστας οικονομολόγος Amartya Sen, «ίσως η πιο ανησυχητική πλευρά της τρέχουσας αδιαθεσίας της Ευρώπης είναι η αντικατάσταση των δημοκρατικών δεσμεύσεων με οικονομικές υπαγορεύσεις από ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, και έμμεσα από οίκους αξιολόγησης, οι εκτιμήσεις των οποίων έχουν υπάρξει περιβόητα εσφαλμένες.» Ταυτόχρονα, η δυσαρέσκεια των πολιτών έναντι του υφιστάμενου πολιτικού προσωπικού αντανακλά παρετυμολογικά στο δημοκρατικό πολίτευμα εν γένει, με αποτέλεσμα την όξυνση της αγανάκτηση και της απεγνωσμένης αναζήτησης, που οδηγούν στην «αποδαιμονοποίηση» της ακροδεξιάς η οποία αποκτά θεσμικό ρόλο ως νομιμοποιημένη πολιτική επιλογή. Όμως, παρά το ότι οι δυνάμεις της αντίδρασης συμμετέχουν στη δημοκρατική διαδικασία χωρίς κατ’ ανάγκην να δηλώνουν την πρόθεσή τους για κατάλυσή της, χρησιμοποιούν πρακτικές και διαθέτουν ατζέντα που οδηγεί εκ των πραγμάτων προς αυτή την κατεύθυνση.
Ο συνδυασμός της αναστολής των δημοκρατικών διαδικασιών κοινωνικής διαβούλευσης με την ενδυνάμωση των φασιστικών ακροδεξιών πολιτικών σχημάτων, συναποτελούν ένα εκρηκτικό κοκτέιλ που απειλεί σοβαρά την ευρωπαϊκή δημοκρατία. Δυστυχώς, ενώ οι πολίτες απομακρύνονται από τη διαμόρφωση πολιτικών και ενώ οι ακραίοι σχηματισμοί διευρύνουν επικίνδυνα το εκλογικό τους ακροατήριο, ο δημοκρατικός κόσμος σφυρίζει αδιάφορα υποτιμώντας τον κίνδυνο. Η διαφύλαξη του δημοκρατικού πολιτεύματος από τις διαφόρων ειδών επιβουλές, είναι υποχρέωση όλων. Επειδή, όπως γράφει ο ποιητής, «ένας φασίστας που είναι απλώς ένας φασίστας, είναι απλώς ένας φασίστας, ενώ ένας δημοκράτης που είναι απλώς ένας δημοκράτης, είναι πολύ χειρότερος από ένα φασίστα».
[Εφημερίδα "Ο ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ"]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου